ഈ കാലയളവിലാണ്‌ ഞങ്ങളുടെ ഒരു കുടികിടപ്പുകാരനും പണിക്കാരനുമൊക്കെയായ രാമന് അറുപതാം വയസ്സില്‍ ഒരു രണ്ടാം കെട്ട്‌ കെട്ടിയത്‌. രാമന്റെ ഭാര്യ മരിച്ചിട്ട്‌ മൂന്നു നാല്‌ വര്‍ഷമായി. രാമന് കുട്ടികളില്ല. ഒറ്റയ്‌ക്ക്‌ താമസിച്ച്‌ മടുത്തിട്ടാകാം രാമന് കാട്ടാക്കട നിന്നും ഒരു സ്‌ത്രീയെ കെട്ടിയത്‌. ണ്ടോപര്‌ ചെല്ലമ്മ. അവര്‍ക്ക്‌ ഏകദേശം മുപ്പത്‌ വയസ്സ്‌ പ്രായം തോന്നിക്കുമായിരുന്നു. ഏതാണ്ട്‌ ണ്ടോഗാതമ്പിന്റെ നിറത്തില്‍ ഒരു ആറ്റന്‍ ചരക്ക്. ഒരു മുപ്പത്തി നാല്‌ ഇഞ്ചിന്റെ ശരീരം. ആരും കണ്ടാല്‍ ഒന്നുകൂടി നോക്കിപ്പോകും. അങ്ങനത്തെ ഒരു ചരക്ക്. അവര്‍ക്ക്‌ പതിമൂന്ന്‌ വയസ്സുള്ള ഒരു പെണ്‍കുട്ടി ഉണ്ടായിരുന്നു. പേര്‌ രാധ. രാധയ്‌ക്ക്‌ വയസ്സ്‌ പതിമൂന്നേ ഉള്ളു എങ്കിലും അവളെ കണ്ടാല്‍ ഒരു പതിനഞ്ച്‌ പതിനാറ്‌ വയസ്സിന്റെ ഉരുപ്പടിയു−ന്നെ്‌ തോന്നുമായിരുന്നു.
അങ്ങനെ വയസ്സുകാലത്ത്‌ രാമന്‌ഒരു മകളായി. അവരുടെ ആദ്യ ഭര്‍ത്താവ്‌ മരിച്ചുപോയി എന്നാണ്‌ ഈ കല്ല്യാണം നടത്തിക്കൊടുത്ത ണ്ടോബ്രാക്കര്‍ പറഞ്ഞ്‌ ധരിപ്പിച്ചത്‌. കല്ല്യാണമായിട്ടൊന്നും ഇല്ലായിരുന്നു. ഒരു ദിവസം രാമന് ണ്ടോബ്രാക്കറുമായി പോയി വിളിച്ചുകൊണ്ട്‌ വന്നതായിരുന്നു. അവര്‍ വന്നതിന്റെ അടുത്ത ദിവസം രാമന് അവരെ കാണിക്കാനായി ചെല്ലമ്മയേയും രമണിയേയും കൂട്ടി ഞങ്ങളുടെ വീട്ടില്‍ വന്നു. അന്ന്‌ ഉച്ചഭക്ഷണമൊക്കെ കഴിഞ്ഞാണ്‌ അവര്‍ മടങ്ങി പോയത്‌. ഇതിനിടെ അമ്മാവന്‍ രാമനോട്‌ “എടാ രാമാ നീ ഈ കൊച്ച്‌ പെണ്ണിനെ എന്തിനാടാ െകാണ്ടു വന്നത്‌. കുറച്ചുകൂടി പ്രായമായ ആരെയെങ്കിലും പോരായിരുന്നോ” എന്ന്‌ ണ്ടോചാദിക്കുന്നത്‌ കേട്ടു. “തമ്പ്രാ, അടിയന് വയസ്സുകാലത്ത്‌ ഇത്തിരി വെള്ളം അനത്തി തരാന്‍ ഒരാള്‌ വേണം അതേ അടിയന് ഉദ്ദേശിച്ചിട്ടുള്ളു.”
“അതൊക്കെ നല്ല കാര്യം തന്നെ. പക്ഷേ നാട്ടുകാര്‍ക്ക്‌ പണി ഉണ്ടാക്കരുത്‌. എനിക്ക്‌ അതേ പറയാനുള്ളു.” ഇതിനിടെ ചെല്ലമ്മയുടെ മകള്‍ രാധ, ഞങ്ങളുടെ വീട്ടിലെ കുട്ടികളുമായിഅടുക്കുകയും, അവരോടൊപ്പം കളിക്കാന്‍ കൂടുകയും ചെയ്‌തു. െചല്ലമ്മയ്‌ക്ക്‌ പാടത്തെ പണികളൊന്നും വശമില്ലായിരുന്നു. എങ്കിലും അവര്‍ മറ്റു പണിക്കാരെ സഹായിക്കാനും പണി പഠിക്കാനുമായി പാടത്ത്‌ വരുമായിരുന്നു. ആദ്യം അവര്‍ മറ്റു പണിക്കാര്‍ കള പറിച്ചിടുമ്പോള്‍ അത്‌ വാരിക്കളയാനും, കൊയ്‌തു വയ്‌ക്കുന്ന കറ്റ വരമ്പിലേയ്‌ക്ക്‌ പെറുക്കി വയ്‌ക്കുന്നതിനുമൊക്കെ സഹായിച്ചുകൊണ്ടിരുന്നു.സാവധാനം അവര്‍ പണികളൊക്കെ പഠിച്ചു. അവര്‍ പാടത്ത്‌ ഇറങ്ങുമ്പോള്‍ ഒരു കൈലിയും ബ്ലൗസും മാത്രമാണ്‌ ധരിക്കുന്നത്‌. അവര്‍ കുനിഞ്ഞു നില്‍ക്കുമ്പോള്‍ അവരുടെ സമൃദ്ധമായ മുല ബ്ലൗസിന്റെ ഉള്ളിലൂടെ പുറത്തേയ്‌ക്ക്‌ തള്ളി നില്‍ക്കുന്നത്‌ കാണാമായിരുന്നു. അന്ന്‌ പ്രീ ഡിഗ്രിക്ക്‌ പഠിക്കുന്ന ഞാന്‍ കോളേജില്‍ പോകുന്നതിന്‌ മുമ്പും, വൈകുന്നേരം ണ്ടോകാളേജില്‍ നിന്നും വന്നതിനു ശേഷവും അത്‌ കാണാന്‍ മാത്രം പാടത്ത്‌ പോയി നില്‍ക്കുമായിരുന്നു. ഇത്‌ കണ്ടിട്ട്‌ എന്റെ പഴയ കുറ്റികള്‍ എന്നെ കളിയാക്കുമായിരുന്നു. “െകാച്ചുമുതലാളിക്ക്‌ എന്താടീ ഈയിടെയായി എപ്പോഴും വയലില്‍ മേല്‍നോട്ടമാണല്ലോടീ.”
“അത്‌ അങ്ങനെയാടീ. ഈയിടെയായി കൊച്ചുമുതലാളിക്ക്‌ നമ്മളെയൊന്നും ഒരു ഗൗനമില്ലല്ലോടീ.” “വണ്ടി ഒടിക്കാന്‍ പഠിക്കുന്നതുവരെ നമ്മളൊക്കെ വേണമായിരുന്നു. ഇപ്പം െകാച്ചുമുതലാളിക്ക്‌ പുതിയ വണ്ടികളിലേ നോട്ടമുള്ളു.” “അതു പിന്നെ അങ്ങനെയല്ലേടീ. നമ്മടെ കൊളത്തില്‍ ഇറങ്ങിയിട്ട്‌ കൊച്ചുമുതലാളിക്ക്‌ എന്ത്‌ സുഖം കിട്ടാനാ.” “െകാച്ചുമുതലാളി ഇവിടെ ഒരുപാട്‌ പേരുടെ സീല്‌ പൊട്ടിക്കുന്നതായിട്ട്‌ അറിയുന്നുണ്ട്‌.” “അത്‌ പിന്നെ കൊച്ചുമുതലാളി എന്റെ അടുത്തായിരുന്നു ആദ്യത്തെ വണ്ടി പഠിത്തം. അതിന്റെ ഗുണം കിട്ടിയിട്ടുണ്ട്‌. ഇതൊന്നും മറക്കാതിരുന്നാല്‍ കൊള്ളാം.” ഞാന്‍ ഇതെല്ലാം കേട്ട്‌ വെറുതേ വരമ്പത്ത്‌ നിന്നതേ ഉള്ളു. ചെല്ലമ്മയ്‌ക്ക്‌ കാര്യങ്ങളുടെ കിടപ്പുവശം പിടികിട്ടി എന്ന്‌ അവരുടെ ചുണ്ടില്‍ ഊറി നിന്ന കള്ള ചിരിയില്‍ നിന്നും എനിക്ക്‌ മനസ്സിലായി. െചല്ലമ്മ വന്ന്‌ ഒന്നു രണ്ട്‌ ആഴ്‌ച കഴിഞ്ഞ്‌ ഒരു ദിവസം ഞാന്‍ പാടത്തേയ്‌ക്ക്‌ ണ്ടോപാകുമ്പോള്‍ അവര്‍ അവരുടെ വീടിന്റെ മുറ്റത്ത്‌ നില്‍ക്കുന്നത്‌ കണ്ടിട്ട്‌ “ങാ, ചെല്ലമ്മ ഇന്ന്‌ പണിക്കു പോയില്ലേ”എന്ന്‌ ഞാന്‍ വിളിച്ചു ചോദിച്ചു. “ഇല്ല മുതലാളീ. ഇന്ന്‌ ഞാന്‍ പോയില്ല. മൊതലാളി ഇങ്ങോട്ടൊന്നും കേറാത്തത്‌ എന്താ. ഒന്നു കേറിയിട്ട്‌ പോ.” അതു കേട്ടതും എനിക്ക്‌ സന്തോഷമായി. എന്തെങ്കിലും നടക്കുമോ എന്ന്‌ ഒന്നു ണ്ടോനാക്കാമെന്ന്‌ ഞാനും വിചാരിച്ചു.